فسخ قرارداد به جهت تدلیس | بررسی کامل حقوقی و نکات کاربردی
فسخ قرارداد به جهت تدلیس | بررسی کامل حقوقی و نکات کاربردی فسخ قرارداد به جهت تدلیس را در این نوشتار که ماحصل زحمات تیم تخصصی گروه کلای آنی وکیل سید سجاد میرکاظمی است را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میدهیم.حتما در این زمینه از مشاوره حقوقی فسخ قرارداد بهره ببرید.
یکی از مهم‌ترین مباحث حقوق قراردادها در قانون مدنی ایران است که در بسیاری از دعاوی حقوقی و دادخواست‌ها به عنوان یک دلیل اصلی یا فرعی مورد استناد قرار می‌گیرد. در این مقاله از سایت آنی‌وکیل، به‌صورت جامع و کاربردی به بررسی مفهوم تدلیس، شرایط فسخ قرارداد را که توسط وکیل قراداد تنظیم شده به این جهت، آثار حقوقی آن و پاسخ به پرسش‌های رایج کاربران می‌پردازیم.
⸻ مفهوم تدلیس در قرارداد چیست؟
تدلیس در لغت به معنای پنهان کردن واقعیت و فریب دادن است و در حقوق قراردادها نیز به همین معنا به کار می‌رود. در واقع، تدلیس یعنی فریبی که موجب ترغیب طرف مقابل به انعقاد قرارداد شود. طبق ماده ۴۳۸ قانون مدنی: «تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.» تدلیس ممکن است با گفتار نادرست، پنهان‌کاری یا اقدامات گمراه‌کننده‌ای همراه باشد که موجب تصمیم‌گیری اشتباه طرف مقابل در زمان انعقاد قرارداد گردد.
⸻ شرایط فسخ قرارداد به جهت تدلیس
برای آن‌که بتوان قرارداد را به استناد تدلیس فسخ کرد، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
1.وجود فریب مؤثر در عقد: تدلیس باید چنان مؤثر بوده باشد که اگر طرف مقابل از حقیقت آگاه می‌بود، قرارداد را منعقد نمی‌کرد.
2.تدلیس باید منتسب به طرف قرارداد باشد:
یا توسط او صورت گرفته باشد، یا با اطلاع و تبانی او.
3.تدلیس باید همزمان با انعقاد قرارداد باشد:
فریب باید در همان زمان بستن قرارداد وجود داشته باشد، نه پس از آن.
4. اثبات تدلیس توسط خواهان:
شخصی که به استناد تدلیس قرارداد را فسخ می‌کند باید بتواند آن را اثبات کند.
⸻ آثار فسخ قرارداد به جهت تدلیس فسخ قرارداد
به دلیل تدلیس دارای آثار حقوقی مهمی است:
• بازگشت به حالت قبل از عقد: یعنی طرفین باید عین یا معادل آنچه از یکدیگر دریافت کرده‌اند را بازگردانند.
• الزام به جبران خسارت: در مواردی که تدلیس موجب ورود ضرر شده باشد، طرف فریب‌خورده می‌تواند خسارت وارده را نیز مطالبه کند.
•عدم امکان مطالبه خسارت در صورت اثبات ندادن سوءنیت:
اگر تدلیس توسط شخص ثالث و بدون اطلاع طرف قرارداد صورت گرفته باشد، امکان فسخ از بین می‌رود مگر در موارد خاص. ⸻ نمونه عملی از تدلیس فرض کنید شخصی خودرویی را به قیمت بالا می‌فروشد و ادعا می‌کند که خودرو تصادف نداشته و کاملاً سالم است. خریدار نیز بر همین اساس معامله را انجام می‌دهد. اما بعداً مشخص می‌شود خودرو تصادف شدید داشته و بخش‌هایی از آن تعویض شده است. در این حالت، خریدار می‌تواند به استناد تدلیس، قرارداد را فسخ کند و در صورت ورود خسارت، مطالبه جبران ضرر نیز داشته باشد.
⸻ پاسخ به پرسش‌های متداول درباره فسخ قرارداد به جهت تدلیس
۱. آیا فسخ قرارداد به دلیل تدلیس نیاز به حکم دادگاه دارد؟
خیر. در مواردی، شخص می‌تواند فسخ را اعلام کند اما اگر طرف مقابل نپذیرد، باید از دادگاه درخواست صدور حکم به فسخ یا تنفیذ فسخ کند.
۲. مهلت فسخ قرارداد به دلیل تدلیس چقدر است؟
قانون مدنی مهلت مشخصی تعیین نکرده، اما اصل بر این است که پس از کشف تدلیس، فسخ باید در زمان متعارف و بدون تأخیر انجام شود.
۳. اگر تدلیس از طرف شخص ثالث باشد، آیا قرارداد قابل فسخ است؟
فقط در صورتی که طرف قرارداد از تدلیس شخص ثالث مطلع بوده باشد یا در آن مشارکت داشته باشد. در غیر این صورت فسخ ممکن نیست.
۴. تفاوت تدلیس با اشتباه در قرارداد چیست؟
در تدلیس، فریب و نیرنگ از سوی طرف مقابل وجود دارد؛ اما در اشتباه، سوءبرداشت خود شخص است و به ندرت موجب فسخ می‌شود، مگر در موارد اساسی.
⸻ نکات کلیدی برای طرح دعوی فسخ قرارداد به جهت تدلیس
• قبل از هر اقدامی با وکیل متخصص قرارداد مشورت کنید.
• مدارک و مستندات تدلیس (اظهارات، اسناد، کارشناسی،…) را جمع‌آوری نمایید.
• اگر طرف مقابل فسخ را نپذیرفت، با تنظیم دادخواست رسمی به دادگاه مراجعه نمایید.
• مطالبه خسارت ناشی از تدلیس را در دادخواست جداگانه یا در همان دعوا مطرح کنید.
⸻ نتیجه‌گیری
تدلیس از جمله عواملی است که می‌تواند اعتبار یک قرارداد را به چالش بکشد و به شخص زیان‌دیده حق قانونی برای فسخ قرارداد بدهد. شناخت دقیق مفاهیم حقوقی و بهره‌گیری از تخصص یک وکیل مجرب در این مسیر بسیار مؤثر است. اگر شما نیز درگیر معامله‌ای مشکوک یا قرارداد فریب‌آمیز هستید، کارشناسان حقوقی آنی‌وکیل آماده ارائه مشاوره تخصصی به شما هستند.
⸻ پرسش و پاسخ حقوقی:فسخ قرارداد به جهت تدلیس
پرسش
۱: تدلیس در قرارداد به چه معناست؟
پاسخ: تدلیس به معنای فریب و اغوای طرف مقابل برای ترغیب به انعقاد قرارداد است. به‌عبارت‌دیگر، اگر یکی از طرفین با پنهان‌کردن واقعیت یا ارائه اطلاعات نادرست باعث شود طرف دیگر قرارداد را امضا کند، تدلیس صورت گرفته است.
⸻ پرسش ۲:
در صورت وقوع تدلیس، آیا طرف فریب‌خورده می‌تواند قرارداد را فسخ کند؟
پاسخ: بله. مطابق ماده ۴۳۹ قانون مدنی، اگر تدلیس از طرف مقابل یا با اطلاع و تبانی او صورت گرفته باشد و برای طرف فریب‌خورده انگیزه اصلی انعقاد قرارداد بوده باشد، وی حق فسخ قرارداد را دارد.
⸻ پرسش ۳:
آیا اثبات تدلیس برای فسخ قرارداد ضروری است؟
پاسخ: بله، بار اثبات تدلیس بر عهده شخصی است که ادعای تدلیس دارد. او باید به دادگاه نشان دهد که اطلاعات نادرست یا پنهان‌کاری مؤثر در تصمیم‌گیری‌اش بوده است.
⸻ پرسش ۴:
تفاوت تدلیس با اشتباه در قرارداد چیست؟
پاسخ: در تدلیس، فریب از سوی طرف مقابل یا با اطلاع او رخ می‌دهد، اما در اشتباه، فرد بدون فریب، خود دچار سوءبرداشت یا اشتباه در ماهیت قرارداد می‌شود. تدلیس موجب حق فسخ است و گاه امکان مطالبه خسارت نیز وجود دارد.
⸻ پرسش ۵:
مثالی عملی از فسخ قرارداد به دلیل تدلیس چیست؟
پاسخ: فرض کنید فردی خودرویی را می‌فروشد و ادعا می‌کند که خودرو تصادف نداشته، در حالی‌که قبلاً تصادف سنگین داشته و تعمیر شده است. اگر این واقعیت پنهان شده باشد، خریدار می‌تواند به استناد تدلیس، قرارداد را فسخ کند.
⸻ پرسش ۶:
مهلت فسخ قرارداد به دلیل تدلیس چقدر است؟
پاسخ: قانون مدنی مهلت مشخصی برای اعمال فسخ به دلیل تدلیس تعیین نکرده، اما طبق قواعد کلی، حق فسخ باید در مدت متعارف و بدون تأخیر پس از کشف تدلیس اعمال شود؛ در غیر این صورت ممکن است دادگاه آن را اسقاط شده تلقی کند.
⸻ پرسش ۷:
اگر تدلیس از طرف شخص ثالث باشد (نه طرف قرارداد)، آیا باز هم می‌توان قرارداد را فسخ کرد؟
پاسخ: فقط در صورتی که طرف قرارداد از تدلیس شخص ثالث مطلع بوده یا در آن شرکت داشته باشد، امکان فسخ وجود دارد. اگر شخص ثالث مستقلاً تدلیس کرده باشد و طرف مقابل بی‌اطلاع باشد، فسخ قرارداد ممکن نیست، ولی ممکن است بتوان از شخص ثالث خسارت گرفت.
⸻ پرسش ۸:
آیا برای فسخ قرارداد به جهت تدلیس باید حتماً دادخواست داد؟ پاسخ: اعمال فسخ به‌صورت ارادی و بدون نیاز به حکم دادگاه نیز ممکن است، اما اگر طرف مقابل آن را نپذیرد، باید از دادگاه درخواست تنفیذ فسخ یا حکم فسخ قرارداد شود.
⸻ پرسش ۹:
آیا تدلیس فقط در قراردادهای خرید و فروش مطرح است؟
پاسخ: خیر. تدلیس می‌تواند در هر نوع قرارداد مدنی یا تجاری از جمله اجاره، مشارکت، ازدواج، و … نیز رخ دهد.
هرجا که یک طرف با فریبکاری باعث ترغیب طرف دیگر به انعقاد قرارداد شود، موضوع تدلیس مطرح می‌شود.
⸻ پرسش ۱۰: آیا می‌توان علاوه بر فسخ، خسارت هم گرفت؟
پاسخ: بله. اگر تدلیس باعث ورود خسارت شده باشد (مانند کاهش ارزش مالی، هزینه‌های اضافی، از بین رفتن فرصت‌ها)، می‌توان خسارت ناشی از تدلیس را نیز مطالبه کرد، مشروط بر اثبات رابطه مستقیم بین تدلیس و ضرر وارده.
وکیل متخصص دعاوی ملکی و قراردادها در تهران را در این نوشتار مطالعه کنید.
فسخ قرارداد به جهت تدلیس-سید سجاد میرکاظمی وکیل متخصص در قراردادهای حقوقی و مجرب در دعاوی ملکی 091122274983
